Pšenica

Pšenica je jedna od najpopularnijih žitarica na svijetu. Potiče iz porodice trava.

Pšenica je najvažnija kultura kojom se zasijava ¼ oranica u svijetu.  Koristi se u mlinarskoj, prehrambenoj i farmaceutskoj industriji.

Najveće površine u svijetu zauzima ozima pšenica i u prosjeku daje najveće prinose. Ozima pšenica se sije u jesen i prezimljuje u fazi od nicanja do busanja.

Pšenicu možemo podijeliti prema načinu uzgoja i sastoji se od 2 grupe: ozima pšenica i jara pšenicu.

Ozima pšenica se gaji u područjima sa umjerenijim zimama, a jara pšenica bolje podnosi sjevernija područja.

Razlike između ozime i jare pšenice su:

U svijetu ozima pšenica zauzima veće površine i u prosjeku daje veće prinose od jare i njen opšti ekonomski značaj je veći. Ozima pšenica daje veći i stabilniji prinos u odnosu na jaru.

Uzgoj pšenice je rasprostranjen u gotovo svim područjima svijeta,

zbog odlične adaptacije na različite zemljišne i klimatske uslove, ali najčešće se uzgaja u ravničarskim područjima.

Žetva pšenice se može odvijati u jednoj, dvije ili nekoliko faza.

Jednofazna žetva izvodi se kombajnima, a žetva bi trebalo da se zavši za 5-8 dana. Pri jednofaznoj žetvi gubici zrna su najmanji.

Dvofazna žetva – počinje košenjem pšenice na visini od  20 cm ili više. Nakon toga se tako ostavi da se osuši u otkosima, a zatim se vrši kombajnom. Na ovaj način može se žetva obaviti u pravo vrijeme i postići bolji prinos, ali dolazi i do prosipanja zrna u elevatoru.

Skladištenje

Zrna pšenice se moraju sušiti kako bi se spriječio razvoj plijesni i kako bi se moglo što duže čuvati. Može se sušiti na suncu ili u sušilicama. Prilikom sušenja na suncu treba ih rasporediti u što tanjem sloju na podlogu. Treba ga s vremena na vrijeme prevrnuti. Smanjuje se i prekriva prije zalaska sunca. Ovakav način sušenja je pogodan za manje količine pšenice, jer zahtijeva puno prostora, duže traje i zahtijeva mnogo truda.

Veće količine se suše u sušarama, koje se mogu sušiti vrućim zrakom ili mješavinom vrućih plinova. Temperatura nikada ne smije prelaziti 40°C.

Pšenica se skladišti u poznatim silosima. Prije skladištenja, silose treba očistiti i dezinfikovati kao i pšenicu, jer postoji opasnost od parazita. Važno je da silosi budu zaštićeni od vlage i sunca i da ne budu oštećeni.

Sušenje pšenice

Kako bi se zrna pripremila za skladištenje, od velike je važnosti da se pšenica očisti od nečistoća. Odmah zatim slijedi sušenje zrna, čime se smanjuje sadržaj vlage u zrnu.

Postoji nekoliko načina sušenja pšenice, a najpopularniji izbor je prirodni način – na suncu, ili sušenjem u sušarama.

Jedna od prednosti sušenja zrna na suncu je što na ovaj način sušenja nema opasnosti da se klice ozlijede pri izlaganju visokim temperaturama. Da bi se postigli najbolji rezultati, najvažnije je da se zrno rasporedi na prethodno pripremljenu površinu ili podlogu bez oštećenja i pukotina u tankom sloju od 10 – 12 cm. Treba ga povremeno prevrnuti, a tokom noći sakupiti i pokriti ceradom.

Iako ova metoda sprječava oštećenje zrna, zahtijeva veliku podlogu za sušenje i utrošak rada, pa se više primjenjuje na manje količine zrna, dok se za veće količine koriste sušare.

Sušenje pšenice u sušari

Ova metoda se više koristi od sušenja zrna na suncu. Za potrebe sušenja koriste se sušare u kojima se zagreva vazduh ili se sama smeša dobija iz zagrejanog vazduha (gasova). Konstrukcije su različite, a za ovaj način sušenja koriste se samo ona zrna sa sadržajem vlage iznad 16%. Tokom procesa sušenja temperatura ne smije prelaziti 40°C, a vrlo je važna i dobra ventilacija koja štiti sjemensko zrno od oštećenja.